Ακμή

Τι είναι;

Είναι μια δερματοπάθεια που οφείλεται σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς παράγοντες. Συνήθως πλήττει τους εφήβους, γιατί τότε ξεκινά η παραγωγή των ανδρογόνων, τα οποία ρυθμίζουν τη λειτουργία των σμηγματογόνων αδένων και άρα την έκκριση σμήγματος, ενώ ανάμεσα στους υπόλοιπους εσωτερικούς παράγοντες, ο σημαντικότερος είναι η κληρονομικότητα. Όσον αφορά τους εξωτερικούς παράγοντες, εμφάνιση ακμής μπορεί να προκαλέσουν η αυξημένη υγρασία του περιβάλλοντος, κάποια φαρμακευτική αγωγή ή έκθεση σε χημικές ουσίες, αλλά και ακατάλληλες καλλυντικές συνθέσεις.

Tρεις κυρίως είναι οι διαταραχές που οδηγούν στην εμφάνιση της ακμής:

-Η υπερσμηγματόρροια
-η απόφραξη των πόρων των σμηγματογόνων αδένων από κερατίνη και σα συνέπεια αυτών ο εκσεσημασμένος πολλαπλασιασμός μικροβίων που κατοικούν στο δέρμα ( κυρίως ευθύνεται το προπιοκυανικό βακτηρίδιο της ακμής)
-η δημιουργία φλεγμονής.

Κλινικά λοιπόν, βλέπουμε αρχικά αυξημένη λιπαρότητα του δέρματος και μαύρα ή λευκά στίγματα (ανοιχτοί ή κλειστοί φαγέσωρες αντίστοιχα).

Στο επόμενο στάδιο, παρατηρούμε κόκκινα σπυράκια με πύον (βλατιδοφλυκταινίδια) και σε πιο βαριά ακμή, με μεγαλύτερη φλεγμονή, βαθιά σπυριά που πονάνε (κύστες ή οζίδια). Ανάλογα με τις βλάβες που προεξάρχουν, η ακμή μπορεί να χαρακτηριστεί ως φαγεσωρική, βλατιδοφλυκταινώδης και οζιδιοκυστική. Ανάλογα δε με τον αριθμό των βλαβών που υπάρχουν ορίζεται ως ήπια, μέτρια ή σοβαρή. Η ακμή δεν παρουσιάζεται μόνο στο πρόσωπο, αλλά και στο ντεκολτέ, την πλάτη, τους ώμους και τον λαιμό. Τα τελευταία χρόνια, όλο και πιο συχνά, παρατηρείται μετεφηβική ακμή, η οποία προσβάλλει κυρίως γυναίκες και ενοχοποιούνται ορμονικοί παράγοντες και ο σύγχρονος τρόπος ζωής (αγχος, μόλυνση του περιβάλλοντος, κακή διατροφή, υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση καλλυντικών) . Τέλος, είναι συχνό το φαινόμενο ενήλικες γυναίκες να εμφανίζουν σπυράκια πριν από την έμμηνο ρύση.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν αρκετοί τρόποι, αν όχι να εξαφανίσετε την ακμή (αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο της), τουλάχιστον να την θέσετε υπό έλεγχο. Η έγκαιρη διάγνωση παίζει σημαντικό ρόλο, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που μένουν σημάδια, για αυτό καλό είναι να επισκέπτεσθε άμεσα τον δερματολόγο σας, ο οποίος θα σας προτείνει την κατάλληλη αγωγή.

Μπορώ να την αποφύγω;

Δεν υπάρχουν τρόποι για να την αποφύγετε, κυρίως γιατί κατά μεγάλο ποσοστό η εμφάνισή της εξαρτάται από την κληρονομικότητα, πράγμα που σημαίνει ότι, αν κάποιος από τους γονείς σας είχε βαριάς μορφής ακμή, είναι πολύ πιθανόν να την εμφανίσετε και εσείς. Ο κίνδυνος να παρουσιαστεί είναι ιδιαίτερα υψηλός στην εφηβεία, όταν ξεκινούν να εκκρίνονται ορμόνες, όπως τα ανδρογόνα. Να θυμάστε ότι οι παράγοντες που μπορεί να χειροτερέψουν την ακμή ή την τάση για ακμή είναι:

Να φοράτε ή να χρησιμοποιείτε αντικείμενα που τρίβονται πάνω στο δέρμα (πχ. βιολί, κράνος, μπαντάνες, ζιβάγκο κλπ.) και το ερεθίζουν
Να χρησιμοποιείτε καλλυντικά και προϊόντα μαλλιών που περιέχουν ερεθιστικούς παράγοντες
Να πλένετε το πρόσωπό σας με σκληρά σαπούνια και ζεστό νερό ή να το τρίβετε επίμονα
Να ζείτε σε έντονους ρυθμούς και με πολύ στρες
Να πιάνετε το πρόσωπό σας με άπλυτα χέρια
Να πιέζετε σπυριά και να κακοποιείτε το δέρμα σας
Να εκτίθεστε σε θερμό και υγρό περιβάλλον
Να εκτίθεστε υπερβολικά στον ήλιο
Να παίρνετε συγκεκριμένα φάρμακα που προκαλούν ακμή.
Να καταναλώνετε μεγάλη ποσότητα τροφών που περιέχουν λευκή ζάχαρη ή πολλά λιπαρά

Μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε ότι η ακμή δεν επηρεάζεται από τις τροφές. Πρόσφατες μελέτες όμως, δείχνουν ότι επιβαρυντικό ρόλο έχουν τροφές που αυξάνουν απότομα τη γλυκόζη του αίματος (όπως τροφές που περιέχουν λευκή ζάχαρη και πολλά λιπαρά). Τότε ο οργανισμός αναγκάζεται να εκκρίνει μεγάλες ποσότητες ινσουλίνης. Η υπερινσουλιναιμία κάνει την ακμή πιο φλεγμονώδη, δηλαδή προκαλεί περισσότερα και πιο έντονα σπυριά.

Πώς θεραπεύεται;

Όσον αφορά στην ελαφριά ακμή, προσπαθήστε να κρατάτε την επιδερμίδα σας όσο πιο καθαρή γίνεται. Αποφύγετε προϊόντα που κλείνουν τους πόρους και επιλέξτε συνθέσεις που φέρουν την ένδειξη «μη φαγεσωρογόνες».

Καθαρίστε το πρόσωπό σας, μία με δύο φορές την ημέρα, με ένα ειδικό σαπούνι που περιέχει σαλικυλικό οξύ ή οξέα φρούτων και στη συνέχεια, χρησιμοποιήστε το πρωί ένα σμηγματορυθμιστικό δερμοκαλλυντικό και το βράδυ μια φαρμακευτική κρέμα, ειδική για ακμή που θα σας προτείνει ο δερματολόγος σας (συνήθως περιέχουν σαλικυλικό, αζελαϊκό οξύ, υπεροξείδιο του βενζολίου, ρετινοειδή, τοπικά αντιβιοτικά ή συνδυασμούς).

Ανάλογα με το μέγεθος και την αιτία του προβλήματος, ο ειδικός μπορεί να σας προτείνει συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή με αντιβιοτικά ή αντισυλληπτικά, όταν συνυπάρχει ορμονικό πρόβλημα.

Στη βαριάς μορφής ακμή, προτείνεται μια πιο ισχυρή και αποτελεσματική θεραπεία με ισοτρετινοΐνη (παράγωγο της βιταμίνης Α) σε μορφή χαπιού.

Η ισοτρετινοΐνη, ένα συνθετικό παράγωγο της βιταμίνης Α, χρησιμοποιείται τα τελευταία 30 χρόνια στη θεραπεία της ακμής με θεαματικά αποτελέσματα. Το φάρμακο αυτό αντιμετωπίζει την αιτιοπαθογένεια της ακμής (ελέγχει την υπερσμηγματόρροια, αποκαθιστά τη διαταραχή της κερατινοποίησης, ελέγχει τη φλεγμονή ) και συνήθως αυτοί που το παίρνουν ξεχνούν ότι είχαν ακμή.

Προσοχή, γιατί ενώ είναι μια πολύ ασφαλής θεραπεία όταν δίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση, μπορεί να γίνει επικίνδυνη αν λαμβάνεται χωρίς ιατρικές εξετάσεις και παρακολούθηση από δερματολόγο.

Η χορήγησή της απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς έχει παρενέργειες (οι οποίες όμως είναι δοσοεξαρτώμενες και σταματούν με τη μείωση της δόσης ή τη διακοπή της αγωγής). Για αυτό από τη στιγμή που θα τη συνταγογραφήσει ο δερματολόγος, χρειάζεται μηνιαίος εργαστηριακός και κλινικός έλεγχος.

Επίσης, κατά τη διάρκειά της, συστήνεται αντισυλληπτική αγωγή, καθώς το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες στην ανάπτυξη του εμβρύου, ενώ το αλκοόλ απαγορεύεται αυστηρά.

Τα σπυράκια στο πρόσωπο, την πλάτη και το στήθος είναι το πιο συχνό δερματολογικό πρόβλημα. Οφείλονται σε μεγέθυνση και έντονη λειτουργία των σμηγματογόνων αδένων, οι οποίοι παράγουν το σμήγμα. Το σμήγμα «μπλοκάρεται» μέσα στο δέρμα και αναπτύσσεται φλεγμονή (κοκκινίλα – πύον) με την συμμετοχή μικροβίων. Δεν αποτελούν μόνο πρόβλημα στην εφηβεία, αλλά ταλαιπωρούν και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και ιδίως τις γυναίκες.

Η μετεφηβική ακμή αποτελεί ένα συχνό και δυσίατο πρόβλημα των ενηλίκων γυναικών. Η ακμή επιδεινώνεται από το άγχος, την έμμηνο ρύση και άλλους παράγοντες, ενώ συχνά οδηγεί στη δημιουργία ουλών.

Για την αντιμετώπιση της ακμής, χορηγούμε διάφορα φάρμακα τοπικά ή από το στόμα. Πιο αποτελεσματική, όταν υπάρχει ιατρική ένδειξη, είναι η ισοτρετινοΐνη που μικραίνει και κάνει λιγότερο δραστήριους τους σμηγματογόνους αδένες.

Θεραπεία ακμής στο ιατρείο

Στη φαγεσωρική ακμή,, συνήθως κάνουμε καθαρισμό και διάνοιξη των φαγεσώρων. Έτσι, απεγκλωβίζεται το φυλακισμένο σμήγμα και προλαμβάνεται η δημιουργία φλεγμονωδών βλαβών ( δηλ. σπυριών με πύον). Το αποτέλεσμα είναι ακόμα καλύτερο, αν συνδυαστεί ο καθαρισμός με κάποιο peeling ( TCA, AHA, BHA).

Στις περιπτώσεις που υπάρχουν βλατιδοφλυκταινίδια, peeling με AHA ή συνδυασμό Α και BHA, έχουν πολύ καλά αποτελέσματα, είτε σαν μονοθεραπεία, είτε σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή.

Σε περιπτώσεις που κάποιος δεν ανταποκρίνεται στις συμβατικές αγωγές ή που δεν μπορεί να τις λάβει, καινούριες τεχνολογίες προσφέρουν λύση.

Τα LASERS κατά της ακμής παρέχουν μία ακόμα ιατρικά εγκεκριμένη εναλλακτική λύση αντί για τα φάρμακα, χωρίς βέβαια να μπορούν πάντα να τα αντικαταστήσουν. Χρησιμοποιούμε pulse-dye (V-beam Candela) για να μειώσουμε την εμφάνιση των σπυριών, αλλά και για να βελτιώσουμε τις κοκκινίλες που αφήνουν τα σπυριά της ακμής. Τα LASERS, όλο και περισσότερο, χρησιμοποιούνται στην ακμή. Στην ενεργό ακμή, δηλαδή όταν υπάρχουν σπυριά με πύον, το V-beam LASER μειώνει την κοκκινίλα και τη φλεγμονή του προσώπου, από την πρώτη κιόλας θεραπεία. Συνήθως, χρειάζονται 4-8 θεραπείες, μία ανά 10-15 ημέρες, για να πετύχουμε ύφεση. Συνιστούμε κάποια τοπική θεραπεία για να συντηρήσουμε το αποτέλεσμα.

Όταν έχουν μείνει κόκκινα σημάδια μετά από φαρμακευτικές θεραπείες, μπορεί να βελτιωθούν σημαντικά με το V-beam LASER. Χρειάζονται 4 θεραπείες, μία ανά μήνα.

Σε περιπτώσεις ουλών, το CO2 fractional laser έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Συνήθως, χρειάζονται 4 θεραπείες, μία ανά μήνα, για να πετύχουμε βελτίωση των ουλών και συνολικά της υφής του δέρματος (σύσφιξη πόρων, πιο λείο και ομοιόμορφο δέρμα). Αβαθείς ουλές μπορούν να βελτιωθούν με βαθύ χημικό peeling (TCA). Το πρόσωπο γίνεται μία εγκαυματική σκούρα κρούστα, η οποία υποχωρεί σε 7 περίπου ημέρες και η επιδερμίδα αναγεννάται πλήρως. Για βαθύτερες ουλές, η πιο μοντέρνα και πολλά υποσχόμενη θεραπεία είναι η εφαρμογή fractional lasers ( το CO2 fractional έχει αποδειχθεί το πιο αποτελεσματικό). Και εδώ καταστρέφεται όλη η επιδερμίδα και αναγεννάται. Απαιτείται παραμονή στο σπίτι τις πρώτες δυο-τρεις ημέρες, γιατί υπάρχει έντονο ερύθημα και οίδημα του προσώπου και στη συνέχεια δημιουργείται μια κρούστα που φεύγει περίπου, σε μερικές ημέρες. Επίσης, με επιτυχία μπορεί να εφαρμοστεί το microneedling τοπικά στις ουλές.

Tο μικρόβιο που προκαλεί την ακμή (P. Acnes) εκκρίνει κόκκινες χρωστικές που ονομάζονται πορφυρίνες. Το Blue light στοχεύει σε αυτές τις χρωστικές, οπότε έμμεσα σκοτώνει τα μικρόβια. Η χρήση του είναι ισοδύναμη με τη λήψη αντιβιοτικών από το στόμα. Προτείνεται σε όσους δε θέλουν ή δε μπορούν να πάρουν φάρμακα. Γίνονται 4 θεραπείες, μία ανά εβδομάδα συνήθως και στη συνέχεια, αν χρειάζεται συντήρηση, ανά δίμηνο.

Όλες αυτές οι θεραπείες μπορούν να συνδυαστούν με αυτόλογη μεσοθεραπεία, η οποία επιταχύνει την ανάρρωση και βελτιώνει το αποτέλεσμα.